In een vorige blog beschreef ik wat knelpunten tussen AI en IE. Samengevat met AU. Datzelfde geldt eigenlijk voor standaardisatie, en dan voornamelijk in het octrooirecht. Het is evenzeer een voorbeeld van de botsing tussen IE-exclusiviteiten enerzijds en het publiek domein of algemeen belang anderzijds. Ofwel: hoever mag IE gaan? Ik ben daar misschien net iets kritischer over dan menig ander IE-expert.
Aanleiding voor deze blog is een actieplan van de Europese Commissie uit 2020 om iets te gaan doen aan de zgn. “standaard-essentiële octrooien” (SEO’s of naar het Engels SEP’s). Dergelijke octrooien claimen (een stukje) technologie dat nodig is om aan een bepaalde technische standaard te voldoen. Denk aan communicatie en netwerktechnologie, zoals 4G, 5G en wifi. Het is lang niet altijd duidelijk van “welke stukjes technologie” je gebruik moet maken om jouw nieuwe of aangepaste product om de markt te brengen. Het is dus vooraf veelal onzeker welke licenties je zou moeten hebben. De Europese Commissie doet een paar voorstellen.
Bij dergelijke octrooien, die dus technologieën beschermen die noodzakelijk zijn voor allerlei soorten standaardisatie zijn octrooihouders verplicht hun standaard-essentiële octrooien onder eerlijke, redelijke en niet-discriminerende voorwaarden in licentie te geven aan gebruikers van de norm.
Het licentiesysteem voor standaard-essentiële octrooien is niet transparant, voorspelbaar en efficiënt
De Europese Commissie wil daarom met een combinatie van wettelijke en andere maatregelen voor een eerlijk en evenwichtig licentiekader zorgen. Op dit moment is dat het zgn. FRAND kader (Fair, Reasonable and Non-Discriminatory), maar dat kader Dit bestaande kader bepaalt dat octrooihouders hun octrooien op door de instantie vastgestelde normen openbaar maken en deze in licentie geven aan andere partijen onder eerlijke, redelijke en niet-discriminerende voorwaarden (FRAND dus).
In Brussel wordt wel gesproken van “patent trollen” die fors overfactureren, maar er door gebrekkige transparantie nu mee wegkomen. (NRC 25 april 2023
Daar is het octrooirecht natuurlijk nooit voor bedoeld geweest. Doorgeschoten exclusiviteit. In de micro-economie noemde Gordon Tullock dat “tent seeking” – een vorm van profiteren. Je zou het EC initiatief dus kunnen zien als een correctie op een te ruim gegroeid octrooirecht. Dat klemt temeer omdat op normen gebaseerde technologie in steeds meer technologiesectoren terug is te vinden en het belang van SEP’s dan ook inmiddels veel verder gaat dan de sector mobiele telefonie, waarvoor zij in eerste instantie zijn ontwikkeld. (NLO artikel 11 januari 2019)
De octrooi-lobby is tegen, natuurlijk (bijna schreef ik: tegen-natuurlijk)
Maar, zo erkennen EU-ambtenaren: morrelen aan intellectueel eigendom ligt „extreem gevoelig”. Het beschermen ervan wordt traditioneel namelijk gezien als voorwaarde voor bedrijven om te investeren in nieuwe technologie. En dus is er ook al voor de presentatie van het voorstel deze donderdag een harde lobby op gang gekomen om de nieuwe regels te blokkeren of af te zwakken.
Eerder deze maand stuurde een zestal Amerikaanse oud-overheidsfunctionarissen een brief aan de Commissie waarin ze „grote zorgen” uiten over het voorstel dat „grote schade” zou toebrengen aan de Europese en Amerikaanse economie. Meerdere van hen zijn als advocaat verbonden aan chipmaker Qualcomm – een van de grootste Amerikaanse octrooihouders.
Daar zijn de dubbele petten weer, denk ik dan maar … Ook in IE. Het NRC artikel verwijst verder naar de Brusselse denktank ICIPE en blogs van Fredrik Erixon. Die hebben een hoog “rechtdoor naar school en kantoor” karakter en ontkennen min of meer de onderliggende scheefgroei in exclusiviteiten. Dat klinkt dan zo:
In hindsight, the ten years or so of legal turbulence in the SEP system was perhaps costly but necessary to define the essence of core legal concepts and practices (essentiality, FRAND), and for stakeholders to conform to a market reality that was changing rapidly. This change was markedly strong on the firm side: many new firms emerged in the telecom market and many of the old firms had to specialise in one part of the value chain as they could not compete across it any longer. The result is the highly specialised ICT market we have today. In a way, the Commission’s new proposal could be presented as an effort to address concerns that have already been addressed – substantially if not fully. But it also goes beyond that and now proposes to overhaul SEPs in a way that will disturb the market and undermine the solutions that have emerged. (ECIPE April 2023)
Natuurlijk zijn er twee kanten. Maar de scheefgroei en het wegdrijven van de basis-rationale voor het überhaupt (nog?) hebben van zoiets als een octrooirecht maken een herijking maatschappelijk gezien zeker noodzakelijk. De Europese Commissie is dan nog voorzichtig ….
De voorstellen van de Europese Commissie
De Europese Commissie wil met haar recente voorstel helderheid brengen in de grote onduidelijkheden en onzekerheden die gepaard gaan met octrooien op de technologie van standaardisatie-normen. Het plan is om SEO’s te gaan laten registreren door het EU-bureau voor intellectueel eigendom, dat er dan een voor haar in beginsel vreemde taak bijkrijgt (het EUIPO in Alicante is immers ooit opgericht voor EU merkeen en modellen-registraties). Daarbij moeten dan de eigenaren in kaart worden gebracht en moet worden gecontroleerdt of een octrooi echt ‘essentieel’ is voor een bepaalde technologie. En voordat octrooihouders een rechtszaak kunnen starten, moeten ze eerst een soort mediation-traject doorlopen, waarin wordt beoordeeld wat een eerlijke prijs voor het patent moet zijn. (NRC 25 april 2023).
Bronnen:
Standard Essential Patents – informatie pagina op de website van de Europese Commissie
Standaard-essentiële octrooien, een drieluik van NLO (Deel 1:11 januari 2019, Deel 2: 22 januari 2019, Deel 3: 22 januari 2019)
Transparantie over octrooien in technische standaarden broodnodig. TW.nl 16 december 2020
Europa bindt strijd aan met China: wie bepaalt wat de standaard is? NRC 2 februari 2022
Go back to the drawing board! The Commission’s leaked patent reform would be bad for technological development and Europe, Fredrik Erixon, CIPE April 2023
Strijd in patentendoolhof: grote bedrijven verzetten zich fel tegen voorstel Europese Commissie. NRC, 25 april 2023